Autobusami po Maroku? Oczywiście, że tak ale... > MAROKO

Budynek dworca jest swoistym placem targowym.

Dworzec autobusowy, Meknes-Północne Maroko, Autobusem w Ramadanie, MAROKO

Kilku, czasami kilkunastu przewoźników dosłownie walczy o klienta. Jeden, bywa że kilku "naganiaczy", głośno wykrzykuje nazwy miast, do których w najbliższym czasie odjeżdżają autobusy reprezentowanego przez nich przewoźnika. Technika i strategia jest kwestią indywidualną. Jedni stoją w centralnym punkcie hallu, inni krążą przed budynkiem a jeszcze inni "czatują" przy bramie prowadzącej na teren terminala. Sposób nawoływania także nie jest ustandaryzowany. Czasami jest to seria wielokrotnie powtarzanej nazwy głównego miasta trasy, innym razem tylko nazwy miejscowości, gdzie zatrzymuje się autobus. O ile na placu te nawoływania rozchodzą się w przestrzeni, o tyle w hallu powstaje nieznośna dla uszu kakofonia wielu głosów odbijanych od ścian i zniekształconych echem. Naganiacze ci pracują oficjalnie. Nie wiem czy są "na etacie", czy na umowę. Podejrzewam, że mają jakąś prowizję od skutecznie sfinalizowanej transakcji lecz mniejsza o to. Ważne, że są nieodłącznym elementem systemu. Jak wszędzie, funkcjonuje tu także "szara strefa". Najczęściej tworzą ją kilkunastoletni chłopcy i młodzi mężczyźni. Ci nie nawołują i nie pracują dla konkretnej linii czy przewoźnika. Ich sposób działania przypomina niegdysiejszych "cinkciarzy" czy "koników". Lepiej sytuowani wykupują wcześniej bilety na chodliwe kierunki i zaczepiając nowoprzybyłych, oferują im swój towar. Ubożsi lub może ostrożniejsi, wypatrują turystów, o co nie trudno, ponieważ odróżnia ich nie tylko wygląd, rodzaj bagaży ale przede wszystkim wyzierająca z twarzy dezorientacja i zagubienie. W lepszym, lub gorszym angielskim oferują swoją "bezinteresowną" pomoc. W znakomitej większości (przynajmniej tak było w naszym przypadku) istotnie, bardzo skutecznie "holują złowionego” klienta do właściwej kasy, służą za doradcę, tłumacza. Pomagają wygrzebać właściwą kwotę, co wcale nie jest takie proste. (Dobrym przykładem może być Iran, gdzie obok oficjalnego riala funkcjonuje "wirtualny" toman). Następnie torują drogę do odpowiedniego autobusu a jeśli jest taka potrzeba, to niosą część bagaży. Usługa nominalnie jest bezpłatna lecz ...słusznie oczekują "satisfying compensation for the service". Bywają i tacy, którzy widząc totalnie "niekumatych" obcokrajowców, przy płaceniu zawyżają kwotę należności a różnicą dzielą się z zaprzyjaźnionymi kasjerami. Ten proceder ułatwia fikuśny alfabet i trudny język.

Dworzec autobusowy, Warzazat-Środkowo-południowe Maroko, Autobusem w Ramadanie1, MAROKO

Jak już wspomniałem, w hali biletowej panuje straszliwy gwar, często także tłok i zamieszanie. Nawet jeśli turysta podejmie trud dogadania się z kasjerem mówiącym w zrozumiałym dla kupującego języku, to pozycja "na konfesjonał", hałas i zniecierpliwiona kolejka powodują, że w końcu bierze się cokolwiek i płaci zażądaną kwotę. Jeśli nie jest się całkowicie biernym, wykaże się minimalną asertywnością i ograniczonym zaufaniem, to korzystanie z pomocy "legałów" ma praktyczne przełożenie a koszt można zminimalizować ustalając jeszcze przed podejściem do kasy kwotę napiwku. Oczywiście takie podejście do kwestii finansowej nie przysporzy nam sympatii ale nie wpłynie raczej na jakość usługi. Z przedstawicielami szarej strefy jest znacznie gorzej. Nie dość, że sami zadbają o zapewnienie sobie odpowiedniego zarobku, to nie powstrzyma to ich przed natrętnym domaganiem się "napiwku" a odmowa może wywołać różne przejawy postawy roszczeniowej. Nasze podróże wyrobiły w nas czujność i nauczyły pewnej asertywności. Wypracowaliśmy też przydatne odruchy i choć zawsze staramy się minimalizować koszty, często za cenę niewygód, to doskonale rozumiemy, iż dla wielu z tych ludzi, taka praca jest jedynym możliwym źródłem dochodu i odmawianie im zapłaty jest na swój sposób, trudną do zaakceptowania, niegodziwością. Protestujemy lub odmawiamy płacenia zawsze tam, gdzie żądania są całkowicie nieadekwatne do wartości świadczonej usługi. Jeden z takich przypadków, dotyczył pomocnika kierowcy, który domagał się pieniędzy za umieszczenie bagażu w luku autobusu, choć nie tylko mieliśmy opłacony kwit za każdy z plecaków ale sami je tam włożyliśmy, kiedy on wykłócał się z innym turystą.

Dworzec autobusowy, Marrakesz-Zachodnie Maroko, Autobusem w Ramadanie2, MAROKO