Szwajcaria Kaszubska > POLSKA

Chmielno, Szwajcaria Kaszubska, W stronę Chmielna..., POLSKA

Chmielno

O uroku Chmielna decyduje jego malownicze położenie nad dwoma jeziorami: Kłodno i Białym. Przysiółki Chmielna i pojedyńcze domy sięgają brzegów kolejnych dwóch jezior: Rekowo i Raduńskiego Dolnego. Nic więc dziwnego, że tak usytuowana miejscowość posiada doskonałe walory turystyczne. Efektem tego jest ciągle postępująca rozbudowa Chmielna i jego stopniowe przekształcanie ze wsi rybacko-rolniczej w miejscowość turystyczno-wypoczynkową. Trzeba zaznaczyć, że w Chmielnie dominują rodzinne pensjonaty, większe ośrodki wypoczynkowe mieszczą się na jego obrzeżach. W lecie 2020 roku turystów nie było zbyt wielu, ale prawdopodobnie była to wina panującej pandemii oraz niesprzyjającej aury.
Niemal równie atrakcyjna jak położenie jest historia Chmielna. Od XIII w. na przesmyku m-y jeziorami Kłodno i Białym funkcjonował gród książąt pomorskich, będący lokalnym centrum administracyjnym. Rozległy teren grodziska jest oznaczony, a niedawno przeprowadzono tam prace archeologiczne. Później Chmielno przechodziło z rąk do rąk: od panowania Krzyżaków po zwierzchnictwo Polski, Prus, aż po ponowne funkcjonowanie od 1920 r. w granicach Polski.

Chmielno, Szwajcaria Kaszubska, Nad jeziorem Kłodno, POLSKA

W Chmielnie nie ma zbyt wielu zabytków. Chyba najważniejszym jest kościół z XIX w.. Sufit kościoła oraz ławki ozdobione są charakterystycznymi, kaszubskimi wzorami. Warto też przyjrzeć się kilku okazałym, piętrowym budynkom w centrum wioski. Na obrzeżach Chmielna, w Chmielonku, znajduje się zabytkowy młyn.
Wyjątkowym miejscem w Chmielnie jest muzeum ceramiki kaszubskiej Neclów. Rodzina Neclów mieszka w Chmielnie od ponad stu lat i przez cały ten czas zajmuje się wyrobem ceramiki.
W muzeum udostępniona jest wystawa miejscowej ceramiki, można też posłuchać ciekawego wykładu na temat zmieniających się przez dziesięciolecia technik ceramicznych. A w sklepiku czekają na chętnych liczne dzbanuszki, kubki, maselniczki itp. wyroby ozdobione charakterystycznymi, kaszubskimi, zastrzeżonymi wzorami.
Mimo iż Chmielno w ciągu ostatnich lat niewątpliwie znacznie zmieniło swoje oblicze, to w takich miejscach jak muzeum ceramiki Neclów czuć ducha tradycji i pewnej ciągłości. Wielu mieszkańców Chmielna mieszka w nim od pokoleń, bądź przybyło tu z niedalekiej okolicy. Wielu z nich, zwłaszcza tych starszych, zna doskonale język kaszubski, którym posługiwali się przed laty na co dzień w domu rodzinnym. Ciekawymi wydarzeniami są miejscowe jarmarki i festyny. Można na nich kupić różnego rodzaju lokalne produkty oraz poobcować z kaszubską kulturą. Informacji na temat tego rodzaju wydarzeń udziela chmieleńskie centrum informacji turystycznej. Centrum oferuje również mapy i drobne pamiątki. Z powodu pandemii ilość imprez została mocno ograniczona, udało nam się jednak załapać na gawędę miejscowego propagatora kultury kaszubskiej oraz na mini-jarmark z kilkoma stoiskami.

Chmielno, Szwajcaria Kaszubska, Obłoki nad jeziorem Kłodno, POLSKA

Ciekawym wydarzeniem w historii Chmielna było wesele sławnego aktora Zbigniewa Cybulskiego w 1960 r.. Narzeczona Cybulskiego, Elżbieta Chwalibóg, była studentką gdańskiej ASP, a profesorowie tej uczelni organizowali w urokliwej wiosce cykliczne plenery malarskie. Stąd wziął się pomysł, aby wesele zorganizować właśnie w tym miejscu. W wydarzeniu wzięło udział wielu artystów z całej Polski. Barwny, roześmiany korowód złożony z pary młodej i gości, przeszedł ulicami Chmielna. Jeszcze dzisiaj można spotkać mieszkańców, którzy pamiętają to wydarzenie.
Jak już wspomniałem na początku, magnesem przyciągającym turystów do Chmielna jest jego wyjątkowe położenie pośród okolonych wzgórzami jezior. Nad jeziorem Kłodno (pierwsza klasa czystości) zorganizowana jest duża plaża z pomostem i sanitariatami. W miejscowości funkcjonują też wypożyczalnie sprzętu wodnego i rowerów. O szlakach kajakowych i ścieżkach rowerowych napiszę w dalszej części relacji.
Warte poznania są również okolice Chmielna. Na terenie Szwajcarii Kaszubskiej znajduje się kilkanaście jezior, a z licznych wzgórz rozciągają się nieziemskie panoramy. Znajdziemy tu też wiele zabytków i śladów lokalnej kultury

.
Kartuzy

Aby zapoznać się bliżej z kulturą i historią regionu należy udać się do niedalekich Kartuz. A konkretniej do miejscowego Muzeum Kaszubskiego. W pięknym, starym budynku zgromadzono wiele eksponatów związanych z pracą Kaszubów (główne zajęcia to uprawa roli, rybołówstwo oraz garncarstwo), a także z ich codziennym życiem. Można również posłuchać pięknej, kaszubskiej mowy.

Lipowiec, Szwajcaria Kaszubska, Na Kaszubach, POLSKA

Kartuzy to kilkunastotysięczne miasto, stolica powiatu. Nazwa miasta pochodzi od zakonu kartuzów, którzy osiedlili się w tym miejscu w XIV w.. Zakonnicy postawili w mieście klasztor i liczne zabudowania gospodarcze (w tym browar). Obecnie kolegiata kartuzka – czyli dawny kościół klasztorny kartuzów - jest najciekawszym zabytkiem miasta. Wybudowana na przełomie XIV/XV w. już z daleka przyciąga wzrok oryginalnym dachem w kształcie... trumny. Wewnątrz zwracają uwagę przebogate barokowe stalle oraz gotycki ołtarz. Z ogromnego niegdyś zespołu klasztornego zachowały się ponadto: refektarz, jeden erem oraz budynki gospodarcze.
Uroku Kartuzom dodaje ich położenie: nad czterema jeziorami, w otoczeniu lasów.


Ostrzyce, Wieżyca, Szymbark

Najwyższym wzniesieniem pofałdowanej Szwajcarii Kaszubskiej jest Wieżyca (329 m n.p.m.). Jest to zarazem najwyższe wzniesienie Niżu Polskiego. Od Chmielna dosłownie rzut beretem. A więc... w drogę! Jedziemy wzdłuż malowniczych brzegów jezior: Kłodno, Brodno Małe, Brodno Wielkie i Ostrzyckiego. W letniskowych Ostrzycach robimy krótką przerwę. Ostrzyce położone są nad brzegiem dużego jeziora Ostrzyckiego. Jezioro ma nietypowy kształt podkowy i niezwykle rozbudowaną linię brzegową. We wsi jest duża, zadbana plaża, z pomostem i wypożyczalnią sprzętu pływającego. Warto poświęcić kilkanaście minut i "wdrapać się" na pobliską Jastrzębią Górę, aby spojrzeć na jezioro z jakże malowniczego dystansu.
Kolejny przystanek – parking leśny u podnóża Wieżycy. Szlak prowadzi przez bukowy las. Po ok. 45 min. łagodnej wspinaczki docieramy na szczyt. Tutaj też gęsto rosną drzewa , wspinamy się więc dodatkowo na niedawno wybudowaną wieżę widokową i nareszcie możemy sycić wzrok rozległą aż po horyzont panoramą. Równiny, wzgórza, lasy, wsie, błękitny pasek jeziora Ostrzyckiego – aż żal schodzić na dół.

Wieżyca, Szwajcaria Kaszubska, Widok z Wieżycy, POLSKA

Niedaleko Wieżycy leży wieś Szymbark rozsławiona pobliskim Centrum Edukacji i Promocji Regionu. Najbardziej znaną, przyciągającą rzesze turystów, atrakcją tego miejsca jest tzw. "Dom do góry nogami". Oryginalny, postawiony na dachu budynek można oczywiście zwiedzać. Ale warto też obejrzeć inne "eksponaty" np. Dom Sybiraka, Chatę Kaszubską, bunkier z czasów II-giej wojny światowej czy największy fortepian świata. Na terenie Centrum jest hotel, restauracja, kawiarnia oraz... browar. Czas mija tu naprawdę szybko...

Ręboszewo


Nieopodal Chmielna, nad jeziorem Brodno Małe, leży miejscowość Ręboszewo. Na skraju Ręboszewa wznosi się niewielkie wzgórze. A na wzgórzu króluje ...wiatrak. A raczej jego rekonstrukcja. W wiatraku urządzono kawiarnię i miejsca noclegowe. Można więc zostać na dłużej lub po prostu napić się kawy. Jest to tak zwane miejsce z widokiem - rozległa łąka opada łagodnie spod drewnianej budowli wprost ku brzegom położonego w dole jeziora Brodno Małe....

Ręboszewo, Szwajcaria Kaszubska, Jezioro Brodno Małe, POLSKA

Łapalice


Łapalice to letniskowa wieś w pobliżu Chmielna. Dawno, dawno temu pewien przedsiębiorca z Gdańska wpadł na pomysł, aby w pobliżu wioski, nieopodal jeziora Rekowo, wybudować... zamek. Ot, taka zachcianka. Budowa trwała ponad 30 lat i pochłonęła olbrzymie wydatki. Pieniądze w końcu się skończyły. Na dodatek okazało się, że inicjator budowy nie posiada stosownych zezwoleń. Budowę więc wstrzymano, a cały teren ogrodzono płotem. Nie zniechęca to jednak licznych turystów. Sława nieukończonego zamku rozniosła się bowiem po kraju...
Zamek w Łapalicach to istne kuriozum. Jest to olbrzymia, monumentalna budowla z ogromną ilością wież, tarasów, schodów. Coś jak ponury styl post-neogotycki. Na szczęście budowla jest zadaszona, co w jakimś stopniu hamuje jej degradację. Jednak wszechobecne graffiti i potłuczone szkło świadczą o licznie odbywających się tu imprezach. Wewnątrz dominuje beton. Brak okien, niezabezpieczone schody i tarasy czy puste szyby po windach, sprawiają, że nie jest to bezpieczne miejsce. Pytania jakie mi się nasunęły po obejrzeniu tego monstrum brzmiały: po co? I: co dalej?

Łapalice, Szwajcaria Kaszubska, Zamek w Łapalicach, POLSKA

Kajaki


Jak już wspomniałem Chmielno leży nad jeziorami Białym i Kłodno. Jezioro Kłodno jest częścią tzw. "kółka raduńskiego". W skład pętli wchodzą m.in. połączone ze sobą jeziora: Raduńskie Górne, Raduńskie Dolne, Ostrzyckie, Brodno Małe, Brodno Wielkie czy właśnie Kłodno. Na przepłynięcie pętli kajakiem potrzeba ok. trzech dni Ja skupię się na krótszych, kilkugodzinnych "rejsach" w okolicach samego Chmielna.
Na rozgrzewkę proponuję opłynąć jezioro Kłodno. Jest to dość duże, raczej owalne jezioro o czystej wodzie. Na jednym jego brzegu usytuowane jest Chmielno, zaś na przeciwległym rozgościły się ośrodki wczasowe i nowe zabudowania wsi Zawory. Z jeziora roztacza się ładny widok na Chmielno i na położony nad samym brzegiem tzw. "Park Kamienny". Linia brzegowa jeziora Kłodno nie jest zbyt rozbudowana, ale jest ono dobrym punktem wypadowym do udania się w dalsze "rejsy".
Na północnym brzegi jeziora Kłodno znajduje się rozległa plaża gminna z dużym pomostem. Tuż obok plaży jest krótki przesmyk, którym bez problemu możemy przepłynąć na jezioro Białe. Przesmyk wiedzie pod drogowym wiaduktem. Jezioro Białe jest mniejsze i bardziej okrągłe. Tutaj też można podziwiać panoramę Chmielna z dobrze widoczną wieżą kościoła.
Ale to nie koniec wycieczki. Jezioro Białe jest połączone z jeziorem Rekowo. Należy popłynąć na wschód i dwukrotnie pokonać rozległy pas trzcin. W trzcinach znajdują się spławne korytarze, ale odnalezienie ich wymaga dużej uwagi. Po pokonaniu trzcin wpływamy na jezioro Rekowo. Jest ono najmniejsze, ale zarazem najbardziej malownicze spośród jezior chmieleńskich.. Niemal w całości otoczone jest lasem, w dodatku posiada wydłużony kształt. Płynąc na południe docieramy do krańca jeziora Rekowo. Jest tu wybudowany duży pomost, a po drugiej stronie drogi mieści się spory ośrodek wypoczynkowy ulokowany nad jeziorem ...Kłodno. Tak, tak, układ jezior chmieleńskich sprawia, że odległość w tym miejscu m-y jeziorami Rekowo a Kłodno jest naprawdę niewielka. Niestety, nie ma między nimi połączenia. Pozostaje nam więc powrót tą samą trasą, dla urozmaicenia płyniemy bliżej drugiego brzegu.

Chmielno, Szwajcaria Kaszubska, Jezioro Rekowo, POLSKA

Jezioro Kłodno stwarza jeszcze inne możliwości. Od zachodniej strony wpada doń rzeka Radunia, łącząca je z jeziorem Raduńskim Dolnym. Nad rzeką usytuowany jest zabytkowy młyn, konieczna jest więc przenoska kajaków. Po obu stronach wybudowano pomosty ułatwiające przenoskę, zadanie nie jest więc specjalnie trudne. My jednak nie skorzystaliśmy z tej możliwości, czego trochę żałuję. Jezioro Raduńskie Dolne jest bowiem najdłuższym (prawie 10 km.) jeziorem Szwajcarii Kaszubskiej o niezwykle urozmaiconej linii brzegowej. Kajakowanie po jego wodach musi być sporą atrakcją.
My wybraliśmy inny, krótszy wariant, nie wymagający przenoszenia kajaka. Popłynęliśmy na południe, do miejsca, w którym rzeka Radunia opuszcza jezioro Kłodno, łącząc je z jeziorem Brodno Małym. Nurt Raduni jest tu bardzo leniwy, umożliwiający swobodne płynięcie w obie strony. Jest to chyba najładniejszy odcinek, jakim płynęliśmy. Wąska rzeka wije się leniwie długim odcinkiem przez las, za każdym zakrętem zaskakując nas urokliwymi widokami. Słychać tylko śpiew ptaków i chlupot poruszanej wiosłami wody. Bliskość brzegów sprawia, że otaczająca nas przyroda jest niemal na wyciągnięcie ręki....Poprzez przejrzystą wodę obserwujemy porastające dno rzeki rośliny... .

Chmielno, Szwajcaria Kaszubska, Kajaku, prowadź, POLSKA

Po krótkim czasie wpływamy na rozciągnięte w kierunku południowym jezioro Brodno Małe. Na przeciwległym brzegu widać zabudowania wsi Zawory. Mniej więcej w połowie jeziora rozlokowało się nad jego brzegiem duże pole namiotowe, z pomostem i niewielką plażą. Już przy końcu jeziora natrafiamy na znajomy widok – to drewniany, położony na wzgórzu wiatrak, który zwiedzaliśmy kilka dni temu. Teraz, dla odmiany, mamy okazję podziwiać jego sylwetkę z dołu.... Zaraz potem dopływamy do zabudowań wsi Ręboszewo. Tu jezioro Brodno Małe się kończy. Chętni mogą płynąć dalej rzeką Radunią, aż nad jezioro Brodno Wielkie i jeszcze dalej do jeziora Ostrzyckiego.
Jak widać jezioro Kłodno stwarza naprawdę spore możliwości kajakowania. Jest ono połączone bezpośrednio z trzema jeziorami, a każde z tych jezior łączy się kolejno z innymi akwenami. Wybór trasy zależy tylko od nas, a dokładniej od naszej kondycji i od czasu, jakim dysponujemy....

Ręboszewo, Szwajcaria Kaszubska, Przystanek, POLSKA

Rowery


Podobnie jest z wycieczkami rowerowymi. Tutaj też mamy do wyboru kilka tras, biorących swój początek w Chmielnie. Na rozgrzewkę proponuję niedługą i lekką trasę wokół jeziora Kłodno. Wyruszamy z Chmielna i jedziemy przez przesmyk pomiędzy jeziorami Kłodno i Białym. Następnie kierujemy się w stronę wsi Zawory, do której dojeżdżamy po minięciu przesmyku m-y jeziorami Kłodno i Rekowo. Zawory to dawna wieś kaszubska, dziś o charakterze już bardziej letniskowym. Widać to po sporej ilości nowych, willowych zabudowań. We wsi jest ładna plaża z pomostem. Objeżdżając jezioro natrafiamy na malowniczy łącznik, którym płynęliśmy w stronę jeziora Brodno Małe. A kawałek dalej podziwiamy zabytkowe zabudowania młyna w Chmielonku. Trasa wiedzie mało ruchliwymi drogami lub rowerowymi ścieżkami. Trzeba pamiętać, że teren jest lekko pofałdowany. Po drodze napotkaliśmy na kilka miejsc, których urok zmuszał nas do zejścia z roweru i krótkiego odpoczynku...
Następnym razem wybraliśmy się w trasę wzdłuż jeziora Raduńskiego Dolnego. Na samym początku jeziora od strony Chmielna wybudowano niedawno przystań żeglarską. Są tam ogólnodostępne, zadbane toalety i oczywiście licznie zacumowane żaglówki. Dalej dość wąską drogą docieramy nad sporą zatoczkę i ... zatrzymujemy się po raz kolejny. Tym razem powodem jest stadko pasących się nad wodą koni. W pewnym momencie konie wchodzą, brodząc do wody, a my z uśmiechem podziwiamy ten sielski widok... Mijamy zabudowania przysiółka Lipowiec i odpoczywamy na położonym nad samym brzegiem jeziora polu namiotowym. Chętni mogą jechać dalej, wzdłuż brzegu rozciągniętego jeziora Raduńskiego Dolnego, my postanawiamy wracać do Chmielna.

Chmielno, Szwajcaria Kaszubska, Nad jeziorem Raduńskim Dolnym, POLSKA

Kolejna rowerowa trasa zaprowadziła nas do opisywanego już zamku w Łapalicach. Na początek objeżdżamy częściowo jezioro Białe, wzdłuż jego wschodniego i północnego brzegu. Z pagórków po północnej stronie jeziora rozciąga się ładny widok na samo jezioro oraz na położone na przeciwległym brzegu Chmielno. Dojeżdżamy do wsi Łapalice i kierujemy się w stronę zamku. W oddali, w dole, migoczą nam niekiedy wody jeziora Rekowo ukryte wśród zielonych łąk oraz porośniętych lasem wzgórz. Docieramy do położonego za wsią zamku. Uwaga – podczas zwiedzania budowli należy uważać na potłuczone szkło, licznie zaściełające teren. Kolejny odcinek jest chyba najtrudniejszy – wiedzie bowiem przez las. Leśna, pagórkowata droga jest dość wymagająca , ale dajemy radę. Dopiero ostatni, stromy zjazd do jeziora Rekowo zmusza nas do zejścia z rowerów. Po dotarciu do jeziora Rekowo wracamy znaną już trasą do Chmielna.
Podsumowując - trasy rowerowe w okolicach Chmielna są bardzo widowiskowe i zróżnicowane pod względem trudności. Należy pamiętać, że okolica jest pagórkowata, a droga czasem wiedzie przez las. Piękne widoki i zdrowe zmęczenie wynagrodzą nam jednak z nawiązką trudy wycieczki.