Królewskie miasto Żółkiew > UKRAINA

Żółkiew (Жовква) jest miastem w Zachodniej Ukrainie, położonym nad rzeką Świną. Jego początki sięgają drugiej połowy XIV wieku, kiedy powstała tu wioska Winniki. W 1556 roku, wraz z okolicznymi dobrami, została ona nadana hetmanowi polnemu koronnemu Stefanowi Żółkiewskiego (1547-1620). W 1597 roku w miejscu wioski hetman polecił założyć miasto, które otrzymało nazwę Żółkiew, na cześć jego rodowej posiadłości w lubelskiem. Plan miasta, na prośbę hetmana Stanisława Żółkiewskiego, który do swojej śmierci osobiście doglądał budowy, stworzył włoski architekt Paweł Szczęśliwy. http://ua-travel.info/pl/catalog_details/78/2464.html
Dzięki staraniom właścicieli, nowe miasto budowane na wzór Zamościa, jako renesansowe „miasto idealne”, stało się ważnym ośrodkiem handlowym.

Żółkiew, Obwód Lwowski, Kamienice w rynku, UKRAINA

W młodości mieszkał w Żółkwi Bohdan Chmielnicki, którego ojciec służył na dworze hetmana Żółkiewskiego. Bywał tu też hetman Iwan Mazepa. W 1620 r. miasto stało się własnością rodziny Daniłowiczów, a następnie, po matce Zofii Teofili, jego właścicielem został król Rzeczypospolitej Jan III Sobieski, który uwielbiał Żółkiew i uznawał je za swoją ulubioną rezydencję. W czasie jego panowania następuje rozkwit Żółkwi. Król przekształcił miasto w znaczący ośrodek życia politycznego.

Żółkiew, Obwód lwowski, Zamek Sobieskich, UKRAINA

W swojej rezydencji gościł posłów, króla Francji Ludwika XIV oraz króla Hiszpanii Karola ІІ. To w Żółkwi, po zwycięskiej bitwie pod Wiedniem, nuncjusz papieski wręczał królowi poświęcony przez papieża miecz. W latach 1685-1694 Sobieski polecił przebudować miejscowy zamek w okazałą barokową rezydencję mieszkalną. Podczas wojny północnej (1700–1721) w okresie od grudnia 1706 r. do kwietnia 1707 r. zamek żółkiewski stał się rezydencją rosyjskiego cara Piotra I.
Po kryzysie potopu szwedzkiego, pochodów kozackich i agresji tureckich miasto podupadło i nigdy nie odzyskało dawnej świetności. Pod zaborem w 1772 roku Żółkiew znalazła się pod panowaniem Austrii, aż do 1919 roku, kiedy to powróciła do Polski i w okresie międzywojennym współtworzyła województwo lwowskie. Po II wojnie światowej Żółkiew wraz z całym regionem znalazła się w granicach USSR, a potem niepodległej Ukrainy. W latach 1951-1991 w latach komunizmu nazwa miasta została zmieniona na Niestierow (Нестеров), na cześć rosyjskiego lotnika i pioniera akrobacji lotniczej Piotra Niestierowa, który zginął tu w 1914 r., dokonując pierwszego w historii taranowania samolotu przeciwnika w powietrzu. W 1992 r. miasto odzyskało swoją dawną nazwę. W 1994 r. Żółkiew otrzymała status Państwowego Rezerwatu Historyczno-Architektonicznego. Znajduje się w nim 55 zabytków o znaczeniu światowym, narodowym i regionalnym. Zwiedzanie miasta najlepiej rozpocząć od wizyty w Centrum Informacji Turystycznej, mieszczącym się w miejskim ratuszu przy Placu Wiczewa 1, tel. +38 032 522 24 98).

Żółkiew, Obwód lwowski, Ratusz neobarokowy, z 1932 roku, UKRAINA

Najpierw warto pójść do znajdującej się obok rynku kolegiaty św. Wawrzyńca, najcenniejszego zabytku miasta. Świątynia została wzniesiona w latach 1606-1618 na polecenie hetmana Stanisława Żółkiewskiego. W zamyśle fundatora kościół miał być rodzinnym mauzoleum, ale i równocześnie panteonem sławy rycerskiej oraz wotum dziękczynnym za zwycięstwa odniesione przez wojska polskie, walczące pod jego dowództwem. W jego wnętrzu znajdują się sarkofagi rodziny hetmana Żółkiewskiego, Daniłowiczów oraz Jakuba Sobieskiego, ojca króla Jana. Na przestrzeni wieków kolegiata szczęśliwie unikała większych pożarów czy grabieży. Tragiczne w jej dziejach okazały się czasy komunistyczne, kiedy świątynia została zamknięta przez władze i przeznaczona na magazyn. To przyczyniło się do dewastacji budowli, część wyposażenia zaginęła lub uległa zniszczeniu. Sprofanowana została krypta grobowa Żółkiewskich, Daniłowiczów i Sobieskich, porozbijano nagrobki Sobieskich, spalone zostały ławki i konfesjonały. W kolegiacie, oprócz nagrobków, znajdowała się także imponująca kolekcja obrazów o tematyce batalistycznej, przedstawiająca największe zwycięskie bitwy króla Jana III Sobieskiego i Stanisława Żółkiewskiego. Po wojnie część dzieł została przeniesiona do Lwowskiej Galerii Sztuki na zamku Olesku. W 2007 roku w wyniku rozmów z Lwowską Galerią Sztuki dwa z nich, Bitwa pod Wiedniem i Bitwa pod Parkanami, które namalował Martin Altomonte, o wymiarach 85 m kw. każdy, zostały przewiezione do Warszawy. Tutaj zostały poddane renowacji i obecnie są prezentowane w muzeach polskich.
Innym cennym zabytkiem miasta jest okazały renesansowo-barokowy zamek, który niegdyś stanowił siedzibę hetmana Stanisława Żółkiewskiego i rodu Sobieskich.

Żółkiew, Obwód Lwowski, Przed Zamkiem Sobieskich, UKRAINA

Budowla ta wzniesiona została w latach 1594-1610, a swój obecny kształt uzyskała w czasie ostatniej rekonstrukcji w okresie międzywojennym. Obecnie w murach rezydencji ma swoją siedzibę muzeum.

Żółkiew, Obwód Lwowski, Brama Zwierzyniecka, UKRAINA

Pozostałością po dawnych obwarowaniach miejskich są dwie bramy miejskie (Zwierzyniecka i Krakowska). Obok zamku znajduje się park.

Park, Zółkiew, Mostek nad Świnią, UKRAINA

Synagoga, która była uważana za jedną z piękniejszych synagog na ziemiach Galicji, została zbudowana w latach 1692-1700, na cześć króla Jana III Sobieskiego. Była przebudowana na początku XX wieku w moskiewskim stylu. Podobnie, jak wiele innych cennych sakralnych budowli, w ciągu dziesięcioleci została zdewastowana. Obecnie znajduje się w ruinie i oczekuje na remont.

Żółkiew, Obwód Lwowski, Synagoga, w remoncie, UKRAINA

Kolejne ważne zabytki miasta to m.in. barokowy klasztor dominikanów z XVI wiecznym kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (obecnie cerkiew greckokatolicka), a także zespół klasztorny oo. bazylianów wraz z cerkwią, który został założony przez Stanisława Żółkiewskiego w 1612 roku, a następnie był kilkakrotnie przebudowany.

Żółkiew, Obwód lwowski, Cerkiew i monaster oo. Bazylianów , UKRAINA

Cerkiew słynie z malarstwa ściennego zrealizowanego w latach 1911-1939 przez malarza Juliana Bucmaniuka.