Kalwaria Pacławska > POLSKA

Genezę powstania Kalwarii Pacławskiej stanowią trzy podstawowe czynniki: religijny, ekonomiczny i militarny. Sama nazwa Kalwaria stanowi nawiązanie do rzeczywistości religijnej. Jest to łacińska wersja nazwy wzgórza znajdującego się w Jerozolimie zwanego z greckiego Golgota, będącego odzwierciedleniem aramejskiego Gulguta i hebrajskiego Gulgoleth, czyli w tłumaczeniu na język polski miejsce czaszki. Zgodnie z tradycją właśnie na pod tym wzgórzem znajduje się grób pierwszego człowieka, czyli Adama. Jest to miejsce śmierci Jezusa Chrystusa . Dla chrześcijan wzgórze to stało się miejscem kultu i pielgrzymek .

Ze względu na pobożność pasyjną i wielką odległość do Ziemi Świętej zaczęto budować w Europie zespoły sakralne symbolicznie odtwarzające miejsca związane z Męką Pańską. Najstarsze z nich zostały stworzone w Kordobie (ok. 1405), Lubece (1468), Varallo (1468) i wielu innych miejscach Europy . W Polsce kalwarie pojawiły się w XVII w. Pierwszą z nich była Kalwaria Zebrzydowska założona przez Mikołaja Zebrzydowskiego. Jej początki datowane są na rok 1601 . Kolejne polskie kalwarie powstały w Pakości (1629), Wejherowie (1648).

Kalwaria Pacławska pojawia się w roku 1668 roku, kiedy to Andrzej Maksymilian Fredro po powrocie z Ziemi Świętej decyduje się na założenie w swoich dobrach kompleksu składającego się z kościoła pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego i 28 kaplic wraz z dróżkami. Buduje także warowny klasztor, do którego sprowadza Franciszkanów. Całe założenie powstaje w jego dobrach koło Przemyśla, w miejscowości Pacław .

Drugim bardzo ważnym czynnikiem, dla którego stworzono klasztor i sanktuarium były sprawy związane z rozwojem ekonomicznym tych terenów. W XVII wieku przez Polskę przetoczyły się liczne wojny, co spowodowało poważne zniszczenia materialne, zubożenie mieszkańców i masowe wyludnienia. O ile toczące się bitwy nie miały bezpośredniego wpływu na sytuację ekonomiczną, o tyle ciągłe wędrówki wojski własnych i nieprzyjacielskich, grabieże i przemoc spowodowały masową migrację ludności w obrębie kraju, jak też poza jego granice. Liczne epidemie dopełniły dzieła zniszczenia. Brak rąk do pracy powodował gwałtowne zmniejszenie się obszarów rolniczych. Całe połacie ziemi uprawnej zarastały lasami. W porównaniu z uprawami sprzed okresu wojen zostało jedynie od kilkunastu do dwudziestu procent terenów uprawnych . Tereny ruskie bywały też same z siebie pustkowiami. Dlatego król, poprzez różnego rodzaju nadania na rzecz możnych próbował zintensyfikować osadnictwo na tych terenach .

Trzecim, bardzo istotnym elementem który wpłynął na decyzję o powstaniu Kalwarii (pierwotnie nosiła ona nazwę Swoboda) była chęć zabezpieczenia ludności przed różnego rodzaju najazdami i grabieżami związanymi nie tylko z czasem wojny (najdotkliwiej dały we znaki powstanie Bohdana Chmielnickiego i wojny z Turkami w latach 1648-1654 oraz 1672-1676) , ale również licznymi wyprawami kozaków i tatarów, w celu pozyskania jasyru . A. M. Fredro, dokonując fundacji klasztoru w Kalwarii Pacławskiej, postanowił wznieść także fortecę wspomnianego bastionowego typu. Miała ona służyć do obrony nie tylko mieszkańców klasztoru, osady Kalwaria, ale i okolicznych wiosek, a prawdopodobnie i okolicznych miasteczek .
Oprócz wymienionych już czynników leżących u podstaw fundacji kalwaryjskiej trzeba wymienić jeszcze jeden bardzo istotny element. Chodzi o napięcie pomiędzy katolikami i wyznawcami prawosławia. Próby zunifikowania Kościoła Katolickiego i Prawosławnego za pomocą Unii Brzeskiej z 1596 r. spełzły na niczym. Bunt środowisk prawosławnych i misja patriarchy jerozolimskiego Teofana, która doprowadziła do odnowienia hierarchii prawosławnej na terenach ruskich doprowadziły do licznych napięć, którym towarzyszyły również działania militarne . Fundowanie klasztorów i kościołów katolickich na terenie zdominowanym przez unitów i prawosławnych mogło wprowadzać pewnego rodzaju stabilizację, oraz możliwość umacniania pozycji Rzeczpospolitej na tych terenach.

Dalszym wzmocnieniem, świeżej jeszcze fundacji było przybycie w roku 1679 słynącego łaskami obrazu Matki Bożej z kościoła Franciszkanów w Kamieńcu Podolskim. Kamieniec został zajęty przez Turków w roku 1672. W związku z tym wydarzeniem Kalwaria stała się miejscem rozwoju nie tylko kultu pasyjnego, ale również kultu Matki Bożej .
Klasztor i kościół w Kalwarii Pacławskiej przetrwał do naszych czasów także dzięki drugiemu fundatorowi jakim był Szczepan Józef Dwernicki
Dziś kompleks Kalwarii Pacławskiej składa się z kościoła, klasztoru, nowicjatu, domu pielgrzyma oraz 41 kaplic kalwaryjskich, 35 murowanych, 6 drewnianych, jeden krzyż drewniany i trzy kamienne słupy. Ze względu na położenie jest to bardzo interesujące miejsce. 25 km od Przemyśla, na wzgórzach. Jest tu także wieża widokowa, z której można podziwiać teren pogórza, zarówno po stronie polskiej jak i ukraińskiej. Będąc w Kalwarii warto również zobaczyć grobową kaplicę Tyszkowskich oraz pustelnie św. Marii Magdaleny. W domu pielgrzyma można zjeść prosty, ale pyszny posiłek. Można się też zatrzymać na nocleg. Najliczniej Sanktuarium w Kalwarii Pacławskiej nawiedzane jest w dniach 11-15 VIII. Odbywa się wtedy wielki odpust, któremu towarzyszą liczne nabożeństwa i koncerty. W wielkim tygodniu przeżyć tu można misterium Męki Pańskiej. Tego, kto jeszcze nie był zachęcam do odwiedzenia tego zagubionego na wzgórzach miejsca.