Artyku y i relacje z podr y Globtroter w
Roztocze i Lwów cz.1 > POLSKA
Andrzej Zasada relacje z podróży
Najkrócej mówiąc Roztocze to pas wzniesień, ciągnący się na długości ok. 180 km., od Kraśnika aż po Lwów. Z uwagi na wyjątkowe walory przyrodnicze kraina ta jest bardzo atrakcyjna turystycznie. Teren jest mocno pofałdowany i w dużej części pokryty lasami. W środkowej części Roztocza utworzono Roztoczański Park Narodowy.
Do niedawna był to chyba jeden z mniej znanych rejonów Polski. Obecna baza noclegowo-gastronomiczna jest dobrze rozwinięta, dominują obiekty agroturystyczne i kuchnia regionalna. Panuje jeszcze względna równowaga, ale obawiam się, że dalszy rozwój turystyki masowej może ją poważnie zakłócić. Pojawią się hotele i ośrodki wczasowe, restauracje z popularnymi daniami i znikną gdzieś cisza, spokój oraz swoista odrębność regionu.
ZWIERZYNIEC
Niektóre miasta mają nazwę bardzo adekwatną do swojej historii. Tak jest w wypadku Zwierzyńca.
Położony w centrum polskiej części Roztocza Zwierzyniec powstał pod koniec XVI w. jako letnia rezydencja rodziny Zamoyskich. Niedaleko rezydencji funkcjonował wielki...zwierzyniec, pełen jeleni, dzików i saren. Ot i cała tajemnica nazwy.
Miasto, jego istnienie i rozwój, przez lata było ściśle związane z rodziną Zamoyskich. To Zamoyscy budowali kolejne fabryki, tartak i browar, ufundowali kościół, a także zakładali parki.
Zwierzyniec w dużej mierze zachował charakter miasta-ogrodu. Nie ma tu zbyt wielu bloków, hoteli i klubów. Zabytków jest sporo, ale nie przytłaczają one miasta, nie dominują nad przestrzenią, raczej harmonijnie wtapiają się w miasto i jego historię.
Warzenie piwa na dużą skalę rozpoczęto w Zwierzyńcu na początku XIX w. i z tego okresu pochodzi też budynek browaru. Obecnie produkcja została przeniesiona do nowej lokalizacji, ale dawny budynek można zwiedzać. Na dziedzińcu browaru funkcjonuje latem kino plenerowe, a tuż obok jest ogródek piwny, w którym można skosztować miejscowego piwa.
Zwierzyniec, Roztocze, Browar w Zwierzyńcu, POLSKA
Niewielki, malowniczy kościółek "na wyspie" został wybudowany w XVIII w. w stylu barokowym. Obecnie wyspa, na której się znajduje jest połączona ze stałym lądem stylowym mostkiem. Szkoda, że kościół nie jest udostępniony dla turystów, na co dzień wnętrze można podziwiać jedynie zza kraty w otwartych drzwiach.
Zwierzyniec, Roztocze, Kościół "Na Wyspie", POLSKA
Niedaleko browaru znajdują się budynki zarządu Ordynacji Zamoyskiej (XIX w. ), obecnie zamienione na szkołę.
Ciekawym zabytkiem jest willa plenipotenta (czyli zarządcy Ordynacji Zamoyskiej w Zwierzyńcu) wybudowana pod koniec XIX w. w stylu szwajcarskim. Obecnie w willi mieści się siedziba dyrekcji Roztoczańskiego Parku Narodowego.
Zwierzyniec, Roztocze, Willa Plenipotenta, POLSKA
Od pewnego czasu trwa zaawansowana modernizacja parku o nazwie Zwierzyńczyk. Założenie wodno-pałacowe funkcjonowało już w XVII w. Po tutejszych kanałach "żeglowała" Marysieńka, przyszła żona króla Jana III Sobieskiego, wtedy jeszcze poślubiona Janowi Sobiepanowi Zamoyskiemu.
Sporą atrakcją jest nieco zapomniana dzielnica Borek pełna drewnianych domów z lat 20 -ch ubiegłego wieku. Jedna z jej ulic (ul. Wąska) uchodzi za najwęższą ulicę w Polsce.
I jeszcze ciekawostka – czy wiecie, że Zwierzyniec posiada największą ilość pomników w Polsce w przeliczeniu na głowę mieszkańca ? Jedynym w swoim rodzaju jest pochodzący z XVIII w. pomnik powstały na okoliczność wytępienia plagi szarańczy.
Podczas naszego pobytu, w sierpniu, w Zwierzyńcu odbywała się doroczna Letnia Akademia Filmowa. Na chętnych czekały liczne projekcje filmowe oraz spotkania z aktorami i twórcami. Jak zauważyłem festiwal cieszył się dużym zainteresowaniem.
Również podczas naszego pobytu w miejscowym Centrum Kultury odbył się wernisaż prac malarskich Olgi Jackowskiej-Sipowicz (Kory). Popularna piosenkarka ostatnie lata życia spędziła na Roztoczu.
Ciekawą ofertę ma do zaproponowania Ośrodek Edukacyjno-Muzealny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Jest w nim zlokalizowane muzeum przyrodnicze gromadzące zbiory związane z RPN.
Przy ośrodku mieści się punkt informacyjny, w którym można kupić mapy i pamiątki związane z Parkiem.
W Zwierzyńcu i okolicach jest wiele możliwości aktywnego spędzania czasu. Miłośnicy plażowania i kąpieli mają do wyboru jeden z dwóch zalewów: Rudka oraz Stawy Echo. My korzystaliśmy z tego pierwszego. Nad zalewem Rudka jest wydzielona plaża oraz pomost. Zalew położony jest na rzece Wieprz, dlatego woda jest zimna, ale dość czysta. Przydałaby się oczywiście większa dbałość o infrastrukturę – chodzi głównie o sanitariaty i odmulenie dna.
Zwierzyniec, Roztocze, Zalew Rudka w Zwierzyńcu, POLSKA
Stawy Echo zlokalizowane są w otoczeniu lasów tuż pod miastem. Położenie jest bardzo malownicze, piaszczysta plaża duża i szeroka, do szczęścia brak było tylko jednego - ... wody. Być może był to efekt panującej suszy, ale fakt faktem, że reklamowane kąpielisko zamieniło się praktycznie w ...brodzik dla dzieci.
Zwierzyniec, Roztocze, Stawy Echo, POLSKA
Plażując nad zalewem Rudka można zaobserwować, że codziennie przez jego wody przepływają dziesiątki kajaków, a w weekendy ta liczba wzrasta kilkukrotnie. Przez zalew wiedzie bowiem bardzo popularny szlak kajakowy, zaczynający się na rzece Wieprz. My nie skorzystaliśmy z oferty licznych wypożyczalni kajaków, ale sądząc po ilości chętnych, spływ stanowi sporą atrakcję.
Zwierzyniec jest ze wszystkich stron otoczony lasami i w większości są to lasy Roztoczańskiego Parku Narodowego. Położenie takie znacząco wpływa na wzrost walorów turystyczno-krajobrazowych miasteczka, nie mówiąc o krystalicznie czystym powietrzu. Ze Zwierzyńca prowadzi kilka atrakcyjnych szlaków pieszych. Godna polecenia jest ścieżka przyrodnicza na Bukową Górę. Wędrując nią możemy podziwiać różne rodzaje lasu, od boru sosnowego poprzez bór jodłowy aż po las bukowy. Z Bukowej Góry roztacza się rozległy widok na wąskie, pasiaste pola Roztocza Środkowego.
Roztoczański Park Narodowy, Roztocze, Widok z Bukowej Góry, POLSKA
Nieco krótsza i łagodniejsza jest trasa na Piaseczną Górę. Obie trasy prowadzą głównie przez tereny zalesione i dają możliwość obcowania z nieskażoną przyrodą.
Oprócz turystyki pieszej w Zwierzyńcu i okolicach istnieją też doskonałe warunki do uprawiania turystyki rowerowej. Liczne ścieżki rowerowe oraz działające na terenie miasta wypożyczalnie zachęcają do tej formy wypoczynku. Nam najbardziej przypadła do gustu wiodąca przez Park Narodowy trasa do Florianki, w której funkcjonuje ośrodek hodowli konika polskiego.
Florianka, Roztocze, Konik Polski, POLSKA
ZAMOŚĆ
Zamość nie leży już na Roztoczu, ale jego związki z tym regionem – a zwłaszcza ze Zwierzyńcem – były i są tak ścisłe, że nie można go pominąć w tej relacji. Bliska odległość sprawia zresztą, że rezydując w Zwierzyńcu nie sposób nie skorzystać z okazji i nie wybrać się na jeden dzień do Zamościa.
Zamość założony został w 1580 r. przez kanclerza i hetmana Jana Zamoyskiego. Projektu podjął się włoski architekt Bernardo Morando, który tutaj właśnie postanowił zrealizować koncepcję renesansowego miasta-idealnego. Zaproponowany przez niego układ urbanistyczny Zamościa pozostał praktycznie nie zmieniony od czasu powstania.
Samo miasto natomiast przez lata zmieniało swoje oblicze. Kamieniczki w rynku zyskały dodatkowe piętro, a do ratusza dobudowano z obydwu stron reprezentacyjne, okazałe schody. W XIX w. Rosjanie wysadzili większość umocnień i przebudowali wiele budynków pozbawiając je pierwotnego wyglądu i stylu.
Zdecydowana większość zabytków skupia się na Starym Mieście i to tam kierują swoje kroki liczni turyści. Spod okazałej bramy szczebrzeskiej możemy podziwiać zachowane zamojskie fortyfikacje.Tuż za bramą natrafiamy na potężną, renesansową katedrę z kaplicą Zamoyskich. Przy katedrze stoi dzwonnica pełniąca też funkcję wieży widokowej. Niedaleko katedry znajduje się ciekawy, klasycystyczny budynek Arsenału, mieszczący obecnie Muzeum Fortyfikacji i Broni.
Zamość, Zamojszczyzna, Fortyfikacje w Zamościu, POLSKA
Zamość, Zamojszczyzna, Zamość - katedra, POLSKA
Jednym z ważniejszych budynków miasta jest pałac Zamoyskich – dawna rezydencja właścicieli Zamościa. Niestety wskutek licznych przebudów, a zwłaszcza tej dokonanej w XIX w. , pałac utracił swój zabytkowy wygląd. Przed pałacem wzniesiono współcześnie okazały pomnik Jana Zamoyskiego, konno i z buławą w ręce.
Sercem Zamościa jest Rynek Wielki – kwadratowy plac o wymiarach 100 m. x 100 m.. Inaczej niż w wielu innych miastach, ratusz jest tutaj umiejscowiony nie na środku placu, lecz na jednej z jego pierzei. Charakterystyczny budynek ratusza z wysoką wieżą oraz wachlarzowymi schodami jest obecnie symbolem miasta.
Zamość, Zamojszczyzna, Ratusz w Zamościu, POLSKA
Rynek Wielki otaczają zabytkowe kamienice z podcieniami. Mimo że powstały w mniej więcej podobnym okresie, kamieniczki te dość znacznie różnią się od siebie. Być może jest to wynik późniejszych przebudów i modernizacji lub też wpływ na to miało ich przeznaczenie albo osoba architekta. Największe wrażenie wywierają różnokolorowe kamieniczki ormiańskie ozdobione płaskorzeźbami i fantazyjnymi attykami. Większość kamienic jest niestety częściowo przesłonięta restauracyjnymi i kawiarnianymi parasolami, co utrudnia podziwianie ich fasad. Tym niemniej obejście rynku dookoła to kanon każdego turysty. Wiele ciekawych detali architektonicznych (jak np. renesansowe portale) można znaleźć zanurzając się w okalające rynek podcienia.
Zamość, Zamojszczyzna, Kamieniczki w rynku, POLSKA
Staromiejskie ulice również zasługują na uwagę zwiedzających. Zabudowane są pięknymi kamienicami kryjącymi często bogatą historię. W jednej z nich, przy ul. Grodzkiej, urodził się piosenkarz Marek Grechuta. Z kolei w tzw. "Centralce", reprezentacyjnej kamienicy w stylu secesyjnym, przez kilkanaście lat mieszkał i tworzył poeta Bolesław Leśmian.
Zamość, Zamojszczyzna, Zamojskie podcienia, POLSKA
W niewielkiej odległości od Rynku, po obu jego stronach, znajdują się dwa duże place. Jeden z nich to Rynek Solny pierwotnie pełniący funkcję targową. Do Rynku Solnego przylega gmach dawnej Akademii Zamojskiej, obecnie Liceum Ogólnokształcące. Drugi z placów to Rynek Wodny sąsiadujący z kolei z dawnym kościołem i klasztorem sióstr klarysek.
Ważną rolę w dziejach Zamościa odgrywała liczna społeczność żydowska. Pamiątką po niej jest doskonale zachowana synagoga pochodząca z XVII w. Budynek synagogi został pięknie odrestaurowany i jest udostępniony do zwiedzania.
Skupienie większości zabytków Zamościa na stosunkowo niewielkim obszarze Starego Miasta jest dogodne z punktu widzenia turysty. W ostatnich latach w obrębie starówki przeprowadzono liczne prace modernizacyjne, które w sposób znaczący poprawiły jej wygląd. O znaczeniu i walorach zamojskiego Starego Miasta świadczy fakt, że zostało ono wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Trudno o lepszą rekomendację i zachętę do poznania tego miejsca...
Dodane komentarze
Przydatne adresy
Inne materia y
Dział Artykuły
Dział Artykuły powstał w celu umożliwienia zarejestrowanym użytkownikom serwisu globtroter.pl publikowania swoich relacji z podróży i pomocy innym podróżnikom w planowaniu wyjazdów.