W krainie Juraja Jánošíka - Terchova > SłOWACJA

Janosik przyszedł na świat 25 stycznia 1688 r. w wiosce Terchová koło Żyliny, jako drugi potomek Marcina i Anny. Wzorem wielu innych chłopskich synów, zaciągnął się we wczesnej młodości do wojska. Najpierw służył pod rozkazami Franciszka Rakoczego, a po klęsce powstania przeniósł się do armii cesarskiej. Służył jako strażnik więźniów na zamku w miejscowości w Bytča, gdzie poznał zbója Tomáša Uhorčíka z Kysúc. W 1710 roku ojciec Juraja - Marcin Janosik zwrócił się do generała Ebergénia z prośbą o zwolnienie syna Juraja ze służby wojskowej. Podanie rozpatrzono pozytywnie i Juraj wrócił do domu, do Tierchowej. Jednak po ucieczce Uhorczyka z więzienia wstąpił w 1711 roku do jego drużyny zbójnickiej. Później Janosik został wybrany zbójnickim kapitanem, pełnił tę funkcję tylko rok. Zimę na przełomie lat 1712 i 1713 Jánošík spędził u swojego przyjaciela Uhorčíka. Pod koniec lutego 1713r. trzydziestoosobowy regiment liptowskich dragonów, dowodzony przez szlachcica Andreańskiego, w nocy otoczył dom Uhorčika i Jánošíka złapano. Po rozprawie sądowej, połączonej z torturowaniem, został stracony 18 marca 1713 roku w miejscowości Liptowski Mikulasz. W krótkim czasie zbójnictwa Janosik wykonał wiele napadów i musiał należeć do „wyjątkowo niebezpiecznych żywiołów“, ponieważ tylko ci najwięksi rebelianci byli straceni przez powieszenie na hak. Legendy ze słowackich gór opisują Janosika jako zbójnika, a przy tym niezwykłego junaka, człowieka wyjątkowo uczciwego i honorowego. Z pokolenia na pokolenie trwa na Słowacji przekonanie, że choć Janosik był okrutnie torturowany, ani jednego ze swych towarzyszy nie zdradził i że jako zbójnik łupił, ale nikogo nie zabił i nawet kiedy łupił, sam się nie wzbogacił, ponieważ nie łupił dla siebie.
Potężna rzeźba ze stali nierdzewnej na wzgórzu nad Terchova została odsłonięta z okazji 300-cie śmierci Janosika. Legendarny Janosik stał się wdzięcznym tematem dla sztuki, literatury, filmu zarówno na Słowacji, jak i w Polsce. W 1963 roku, z okazji 250-lecia śmierci Janosika, w Mikulášu odbyła się uroczysta premiera dwuczęściowego filmu, którego reżyserem był Paweł Bielik, a w roli głównej wystąpił Franciszek Kuchta. Wówczas przez długi czas była, w pomieszczeniach muzealnych, dostępna wystawa „Janosik w historii i tradycji”. Pamiętamy kreację Marka Perepeczki w filmie, który w znacznym stopniu fałszował realia etnograficzne i historyczne. Słowakom postać Janosika będzie się kojarzyć z osoba aktora Michała Dočolomanskiego, który ponad dwa tysiące razy odtwarzał postać Janosika w śpiewogrze „Janosik albo na szkle malowane”, autorstwa Ernesta Brylla, do muzyki Katarzyny Gaertner. 2009 roku, odbyła się premiera filmu „Prawdziwa historia Janosika” w reżyserii Agnieszki Holland i jej córki Kasi Adamik, która jest koprodukcją polsko-czesko-słowacko-węgierską. Powstała wersja kinowa i 4-odcinkowy serial telewizyjny.
Zdaniem Agnieszki Holland jest to film o młodym człowieku, który chciał być wolnym i robić coś ciekawego w tamtych czasach. Ponieważ nie miał innego wyboru, został zbójnikiem. Janosika gra czeski aktor Václav Jirácek, jego kompana i mistrza Uhorčika - Słowak Ivan Martinka, zaś Michał Żebrowski występuje tu jako czarny charakter, zbójnik Turjak Huncaga. W tej wersji młody Janosik, wypalony wojną, zawiedziony w miłości, trafia do zbójeckiej drużyny. Wkrótce zostaje jej przywódcą i zaczyna się cieszyć sławą dzielnego zbójnika, który przestrzega honorowego kodeksu – nikt z napadniętych nie może zginąć. Wraz ze sławą, rośnie jego uwielbienie u kobiet. Sukcesy Janosika budzą jednak zazdrość jednego z członków bandy, chciwego i butnego Huncagi... Obejrzałem film Agnieszki Holland i jej córki Kasi i… wyszedłem z kina z niedosytem. Nie wnikam w historię bohatera, lecz żal mi wspaniałych górskich plenerów, tak marnie pokazanych w filmie.
Atrakcje turystyczne Doliny Vratnej:
Wodospad Szutowski znajduje się na wysokości 830 m npm w Krivánskiej Małej Fatrze. Jest to najwyższy wodospad w Małej Fatrze ma łączną wysokość 38 metrów, szerokość strumienia wodospadu 2,5 m. Dojdziemy do niego z miejscowości Šútovo niebieskim szlakiem turystyczny, w kierunku przeciwnym do schroniska pod Chlebem.
Kościół Cyryla i Metodego
Droga Krzyżowa na górze Oravcová, początek nad Ďurkovą
Betlejem Słowackie - W 1967 roku znany terchowski rzeźbiarz ludowy Štefan Hanuliak przy współpracy z Józefem Holubkiem (odlewaczem figur) a Štefanem Krištofikiem (mechanikiem ruchu) urzeczywistnił swój zamiar i zainstalowali w Terchowej, w kościele rzymsko–katolickim św. Cyryla i Metodego ruchomą szopkę, która składała się z trzech części. Pierwsza stara Terchova z typowymi rzemiosłami, które były wykonywane w charakterystycznym terchowskim środowisku. Drugą część stanowią skromne jasełka, miejsce urodzenia dzieciątka Jezus. Trzecia część ukazuje majestatyczne okazałe miasto Jerozolimę. Terchowska ruchoma szopka znajduje się w przedsionku kościoła św. Cyryla i Metodego.
Szopka dla zwiedzających udostępniona jest:
Poniedziałek-Sobota: 8:00-16:30
Niedziela: 12:00-18:00
http://www.fara.sk/terchova
Ekspozycja Janosik i Terchová poświęcona bohaterowi, który urodził się w wiosce. Zawiera dokumenty i materiały dotyczące historii Terchovej i obyczajów ludowych. Wystawa jest częścią Považské Museum w Liverpoolu. Adres: Św. Cyryla i Metodego, 96, 01306 Terchová tel:+421 41 500 1511 +421 41 562 0033, +421 41 500 1512 e-mail: muzeum@pmza.sk web: www.pmza.sk