Gdański salon > POLSKA

Szczególnego uroku ulicy Mariackiej dodaje efektowna perspektywa zamknięta pomiędzy wyniosłą, płaską ścianą prezbiterium Bazyliki Mariackiej, a gotycką Brama Mariacką. Po obu stronach, przed wszystkimi kamienicami ulicy Mariackiej, znajdują się przedproża. Świadczą o do¬statku dawnych mieszczan i patrycjuszy, ich artystycznego smaku i szacunku dla sztuki jak też ukazują kunszt rzeźbiar¬ski, metaloplastyczny i snycerski. Budowane w okresie od XV do XIX wieku kamienice dekorowano motywami alegorycznymi, biblijnymi i mitologicznymi. Szczególnie popularne są motywy zwierzęce, głównie rzygacze odprowadzają¬ce wodę z rynien, oraz te znajdujące na szczytach kamieniczek. Niegdyś nazywała się „Frauengasse", zaś autorzy przedwojennych polskich przewodników i informatorów określali ją jako „Panieńska". Nazwa ulicy, jak też jej wczesne łacińskie opisy: „platea dominae Mariae" lub „platea dominae nostrae", z 1350 r. wiązały się ze świątynią Najświętszej Marii Panny, skąd zaczyna się ulica Mariacka. Brama Mariacka, o której pierwsze wzmianki pochodzą z roku 1484, jest typowym przykładem obronnej budowli gotyckiej. Jej fasada ozdobiona jest smukłymi profilowanymi arkadami i wieżyczkami wyposażonymi w wąskie otwory - strzelnice, po obu stronach budynku. Po obu stronach bramy umieszczono herby Gdańska i Prus Królewskich, a pośrodku herb Polski. Wykopaliska potwierdzają, że już w średniowieczu powstawały tutaj warsz¬taty szewskie i stragany kupieckie. Pod koniec XVI w. architekt Antoni van Obberghen zbudował tuż obok gotyckiej bramy wytworny dom kupiecki, zwany Domem Przyrodników należący do Jana Kópego. Budynek został wzniesiony na wbitych głęboko w ziemię solidnych dębowych palach, które zabezpieczają go przed osiadaniem w grząskim bagiennym gruncie. Dom wyróżniał się wieżycz¬ką służącą kupcowi do obserwowania ruchu statków w porcie. Dom Przyrodników jest najwyższą kamieniczką Głównego Miasta, z rzadko spotykanym w architekturze gdańskiej wykuszem i charakterystycznym wysokim przedprożem od ul. Mariackiej, ozdobionym płytami kamiennymi, na których wyrzeźbiono postacie niewieście będące personifikacjami takich nauk jak: Astronomia, Geografia, Medycyna i Przyroda. W przylegającej doń czteropiętrowej oficynie oraz Bramie Mariackiej obecnie znajduje się Muzeum Archeologiczne.
Warto przypomnieć, że w kamienicy pod numerem 37, prowadził działalność drukarską i wydawniczą redaktor Bernard Milski. Z jego to, oraz grupy działaczy polskich, inicjatywy w kwietniu 1891 roku wyszedł spod prasy drukarskiej pierwszy numer „Gazety Gdańskiej", na której łamach ukazywały się na początku naszego stulecia m.in. obszerne fragmenty Krzyżaków Henryka Sien¬kiewicza. Upamiętnia to odsłonięta w roku 1984 tablica. Ulica Mariacka choć od dawna zamknięta dla ruchu kołowego, tętni życiem przez okrągły rok. Można tu zawsze spotkać turystów rodzimych i zagranicznych. Wędrują po starym granitowym bruku, podziwiając kunszt dawnych mistrzów i maestrię współ¬czesnych artystów gdańskich, którzy z największą pieczołowi¬tością i przez dziesiątki lat przywracali pod okiem konser¬watorów dawną świetność ulicy, jakże zniszczonej podczas II Wojny Światowej. Przy ulicy Mariackiej powstały pracownie rzeźbiarskie gdańskich artystów m.in.: Franciszka Duszenki, Witolda Tonkina i Stefana Łosowskiego. Poddasza stały się domem malarzy, m.in. tam tworzyli swoje dzieła Magdalena i Roman Karewiczowie. Na Mariackiej zamieszkał Marian Kołodziej, oraz aktorzy, architekci i naukowcy. Tutaj znajdują się kawiarnie i galerie, jest Klub Aktora i kawiarnia „U Literatów”. Ulica wpisana w obowiązkowy program zwiedzania Starego Miasta stała się stałym szlakiem grup turystycznych i gościła też ważne osobistości przybywające do Gdańska z wizytami oficjalnymi. To taki "gdański salon", bardzo popularna wśród wszelakich artystów, fotografików i filmowców, nie skłamię jeśli powiem, że kręcono tutaj sceny do ponad 10 filmów fabularnych i seriali: m.in. polskiego "Stawka większa niż życie" i niemieckiego "Buddenbrookowie". Na uliczce często koncertują studenci i absolwenci Akademii, jak też od wieków jest miejscem, gdzie spotykali się i spotykają zakochani.